اگر قصد محافظت از دستگاه برقی خود را دارید و نمی‌دانید بین محافظ برق و استابلایزر کدام مناسب‌تر است، این مقاله را از دست ندهید! از استابلایزر و محافظ برای جلوگیری از آسیب دیدن وسایل برقی به‌خاطر نوسان برق استفاده می‌شود. با این حال، هر نوع دستگاه به شیوه‌ای متفاوت عمل می‌کند و در شرایط کمی متفاوت استفاده می‌شود، پس مسئله اول تفاوت بین این دو دستگاه است.
یک محافظ برق برای محافظت از دستگاه‌های الکتریکی شما در برابر شوک‌ها و نوسان‌ها طراحی شده است، درحالی که استابلایزر ولتاژ موردنظر را تنظیم می‌کند و به عبارتی دیگر یک ولتاژ پایدار تحویل می‌دهد. توجه به تفاوت‌های بین محافظ و استابلایزر است و در نظر گرفتن نیازتان به شما می‌کند تا هوشمندانه انتخاب کنید.
اهمیت خرید محافظ برق و استابلایزر
در قدیم، وقتی به هر دلیلی برق، زیاد قطع و وصل می‌شد و یا نوسان داشت، به سادگی می‌توانستیم تلویزیون و تلفن ثابت را از برق بکشیم و احساس امنیت کنیم. اگر در خانه نبودیم و این اتفاق‌ها پیش می‌آمد، دو مورد آسیب دیده داشتیم – مشکل بزرگی نیست؟
امروزه همه چیز در ادارات و خانه‌های ما الکترونیکی است. ما سیستم‌های امنیتی، دوربین‌های مداربسته، رایانه‌ها، تلویزیون‌های هوشمند… حتی مایکروویوها و یخچال‌ها. همه این وسایل الکتریکی هستند و هزینه خرید و تعمیر آن‌ها هم به مقدار قابل توجهی بالا رفته است.
حالا چاره چیست؟ با هر افت ولتاژ یا آب‌و‌هوای نامطلوب که ممکن است باعث نوسان برق شود، از جا بپریم و همه‌چیز را از برق بکشیم؟ اگر در خانه نبودیم یا متوجه نوسان برق نشدیم چه؟ راه ساده‌تری هم برای محافظت از وسایل برقی وجود دارد…خیالتان راحت.
محافظ برق چیست؟
احتمالا نام محافظ به گوشتان خورده است و معمولا در منازل زیاد استفاده می‌شود. برای محافظ‌ها یک محدوده ولتاژ عیین شده است. وقتی ولتاژ از بازه تعیین‌شده خارج می‌شود، محافظ بلافاصله جریان برق ورودی به وسیله یا وسایل برقی را قطع می‌کند.
وظیفه‌ی اصلی محافظ برق، جذب ولتاژ اضافی و دفع آن به صورت گرما است. این به محافظت از دستگاه های الکترونیکی شما در برابر آسیب بیش از حد ولتاژ کمک می‌کند. همه‌ی وسایل الکتریکی دارای یک بازه‌ی ورودی استاندارد هستند، یعنی یه مقدار حداکثر و حداقل، برای مثال ممکن است اگر ولتاژ ورودی یک دستگاه بدون محافظ بالای ۲۳۵ ولت باشد، دستگاه بسوزد و اگر زیر ۱۷۰ ولت باشد هم دچار مشکل شود.
البته همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، ممکن است برخی دستگاه‌ها نسبت به تلرانس خود، بازه‌ی ولتاژ متفاوت‌تری داشته باشند. بدون شک افزایش ولتاژ در هرجایی رخ می‌دهد، این یک پدیده‌ی گذراست که معمولا بین ۱ تا ۳۰ میکروثانیه طول می‌کشد و ممکن است به بیش از ۱۰۰۰ ولت برسد و در نهایت به لوازم برقی شما آسیب‌های جدی وارد کند. پس راه جلوگیری از این آسیب‌ها چیست؟ محافظ برق!
نحوه عملکرد محافظ برق
این دستگاه، معمولاً به شکل یک نوار برق و یا جعبه است که حاوی یک جزء الکتریکی اضافی به نام وریستور اکسید فلز است که مسئول جذب ولتاژ اضافی می‌باشد، محافظ تا موقعی که ولتاژ به حد استاندارد خود نرسیده است، اتصال بین برق شهر و وسیله الکترونیکی شما را برقرار نمی‌کند تا آسیبی هم به آن وارد نشود.
محافظ ولتاژ، این کار را به‌وسیله دیلی یا سنسور تاخیر انجام می‌دهد و تا زمان رسیدن ولتاژ به حد مطلوب صبر می‌کند. اما این‌کار اصلا زمان‌بر نیست و در ثانیه‌ای انجام می‌شود. قطع ولتاژ بسیار ساده اتفاق می‌افتد. وقتی‌که ولتاژ سیستم نرمال است، محافظ اجازه می‌دهد تا می‌دهد ولتاژ در دستگاه جریان پیدا کند. اما زمانی که ولتاژ از بازه معین بیشتر شود، ولتاژ ورودی قطع می‌شود.
کاربرد محافظ خانگی
این وسیله ساده را می‌توانید برای انواع وسایل الکترونیکی مانند رایانه یا تلویزیون استفاده کنید. از آن‌جایی که نوسانات برق تقریباً در هر مکانی حتی تحت شرایط مناسب می‌تواند رخ دهد، محافظ‌های برق معمولاً یک سرمایه گذاری آسان و ارزان در نظر گرفته می‌شوند که باعث افزایش طول عمر تجهیزات الکتریکی خواهد شد.
محافظ هم آسیب می‌بیند؟
همان‌طور که گفته شد این دستگاه با پراکنده کردن (جذب) ولتاژ (نیروی اضافی) از وسایل برقی محافظت می‌کند. اگر محافظ آسیب ببیند، معمولا باد می‌کند. این یعنی باید به فکر یک محافظ جدید باشید.
محافظ ولتاژ می‌تواند به مرور زمان خراب شود. در صورت برق گرفتگی مکرر، اجزای حفاظت از ولتاژ به سرعت از بین می‌روند. بنابراین کارایی یک محافظ برق کاهش می‌یابد. اگر از این وسیله در مناطقی که نوسان برق زیاد ا دارند ستفاده کنید، هم محافظ دچار مشکل می‌شود هم لوازم مصرفی شما دیگر تحت حفاظت نیستند! پس باید چه کرد؟ باید از چه تجهیزاتی استفاده کرد؟
ولتاژ ثابت با استابلایزر!
در بعضی مناطق افزایش یا افت ولتاژ خیلی جدی است. در این شرایط یا ولتاژ بسیار پایین‌تر از حد معمول است و وسایل برقی اصلا روشن نمی‌شوند یا ولتاژ بالاتر از استاندارد و بالاتر از تحمل قطعات الکترونیکی دستگاه است و در نتیجه باعث سوختن وسیله برقی می‌شود. این یک نشانه واضح است که دیگر کاری ازدست محافظ برق برنمی‌آید و وقت آن است که استابلایزر وارد بازی شود.
ترانس‌های تقویت می‌توانند افت ولتاژ را جبران کنند و آن را به بازه ۲۱۰ تا ۲۳۵ ولت برسانند. البته تکنولوژی‌های جدید‌تر استابلایزر می‌توانند ولتاژ ثابت ۲۲۰ ولت را هم فراهم کنند.
درنهایت، بازه مناسب برای اکثر وسایل برقی مثل چیزهایی‌که در خانه، ادارات یا حتی کارگاه‌های صنعتی داریم ۲۱۰ تا ۲۳۵ ولت است. برق شهری به‌راحتی از این باز خارج می‌شود. شاید ما متوجه نوسان‌های کوچک نشویم، اما تاثیرش بر عملکرد، بازده و طول عمر مفید وسایل برقی قابل چشم‌پوشی نیست. خب، حتما تا این‌جا به‌خوبی متوجه شدید که محافظ در این مورد کاری نمی‌کند.
استابلایزر چگونه خروجی پایدار را تضمین می‌کند؟
این دستگاه، یک ترانسفورماتور الکترومکانیکی است که خروجی خود را برای واریانس‌های ورودی توان خاص در محدوده‌ای از ولتاژ تنظیم کرده، در حالی که ولتاژ خروجی به بار ثابت مانده است. به عبارت دیگر، یک تثبیت کننده ولتاژ با ثابت نگه داشتن ولتاژ بار، نوسانات ولتاژ را جبران خواهد کرد. در نوسانات معمولی برق، تثبیت‌کننده ولتاژ منبع تغذیه بار را بدون آسیب رساندن به بار تثبیت می‌کند.
شاید یک سینمای خانگی گران قیمت در خانه خود دارید. برای این‌که بهترین تصویر را ببینید و مهم‌تر از آن برای این‌که همه هزینه‌هایتان در یک لحظه هدر نرود باید فکر چاره باشید. اگر بعد از کنتور یک استابلایزر قرار داده باشید، دیگری جایی برای نگرانی نیست. وقتی ولتاژ از ۲۱۰ وبت پایین‌تر بیاید دستگاه فعال می‌شود و آن را به بازه استاندارد می‌رساند. در مورد افزایش ولتاژ هم همین موضوع تکرار می‌شود.
اما اگر بیشتر از این‌ها نگران وسایل برقی هستید یا دستگاه‌های حساس‌تری دارید، می‌توانید سراغ مدل‌های سروموتوری بروید. خروجی این دسته از ترانس‌های تقویت ولتاژ ثابت ۲۲۰ ولت است. البته این را هم درنظر داشته باشید که اکثر استابلایزرها جبران افت ولتاژ را تا ۱۷۰ ولت انجام می‌دهند. در الپیرو می‌توانید استابلایزر‌های رله‌ای ۵ پله و سرووموتوری‌ها با امکان افزایش ولتاژ از ۱۲۰ را برای مناطقی که افت ولتاژ شدید دارند تهیه کنید.
آیا می‌توان از محافظ به‌جای ترانس تقویت استفاده کرد؟
جواب کوتاه به این سوال خیر است. محافظ‌ها وسایلی کاربردی هستند و تقریبا در همه خانه‌ها استفاده می‌شوند. اما امکانات محدودی دارند. همان‌طور که تا این‌جا توضیح دادیم، کار آن‌ها خیلی ساده قطع ولتاژ است. البته دستگاه‌ها را دربرابر ولتاژ غیرعادی مثل اتصال کوتاه هم محافظت می‌کنند و عملکرد تاخیر وصل جلوی ولتاژ نامناسب و پر نوسان پس از قطع و سپس وصل برق را می‌گیرد.
اما دو مشکل مهم درباره آن‌ها وجود دارد. اول این‌که جلوی قطع برق به‌خاطر افت ولتاژ را نمی‌توانند بگیرند. مورد بعد، مربوط به بازه ولتاژ تعیین‌شده برای آن‌هاست. بسیاری از محافظ‌های ولتاژ، بازه ۱۸۰ تا ۲۵۰ را به‌عنوان ولتاژ عادی درنظر می‌گیرند، درحالی‌که بسیاری از وسایل با افزایش ولتاژ بیشتر از ۲۳۵ می‌سوزند.
این یعنی جایی‌که به استابلایزر نیاز دارد، یا نیاز به ولتاژ ثابت دارد یا با نوسان برق و افت ولتاژ شدید مواجه است. در این مکان‌ها استفاده از محافظ برق هیچ کمکی به شما نمی‌کند.
کدام یک برای دستگاه مصرفی من مناسب‌تر است؟
جواب این سوال به نیاز و بودجه‌ای که درنظر دارید برمی‌گردد. محافظ برق و استابلایزر کارایی‌های منحصر به خودشان را دارند که کامل به آن‌ها پرداختیم. حالا شما بگویید: آیا افت ولتاژ زیاد باعث قطعی برق مداوم خانه یا محل کارتان شده؟ آیا از وسایل برقی حساس استفاده می‌کند؟ آیا در مناطق نزدیک به نیروگاه‌ها زندگی می‌کنید و نگرانید وسایلتان به‌خاطر افزایش بیش‌ازحد ولتاژ بسوزند و یا حتی آتش‌سوزی اتفاق بیفتد؟ در این صورت میزان مصرف خود را بسنجید و برای مشاره خرید استابلایزر با کارشناسان الپیرو در ارتباط باشید.
