نوسان ولتاژ در خطوط برقی کشور ما بسیار رایج و شدید است. این ناپایداری‌ها می‌توانند به لوازم الکترونیکی خانگی مانند تلویزیون، یخچال و کولر آسیب‌های جدی وارد کنند و حتی طول عمرشان را کاهش دهند. از طرفی همه ما می‌دانیم که جایگزین کردن یک یخچال یا تلویزیون هوشمند چقدر می‌تواند هزینه‌بردار باشد. به همین دلیل لازم است به فکر راه‌‌کارهایی باشیم که پیش از هر چیزی از آسیب‌دیدن این لوازم گران‌قیمت جلوگیری کنند. یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای حفظ امنیت لوازم برقی در برابر نوسان ولتاژ، نصب استابلایزرهاست. اما انتخاب استبلایزری که مناسب برق خانه یا کارگاه شما باشد باید با دقت و احتیاط بالا انجام شود.
نوسانگیر برق دقیقاً چطور از لوازم برقی ما محافظت می‌کند؟
استب لایزرها که با نوسانگیر برق هم شناخته می‌شوند، وظیفه دارند برق مصرفی شما را پیش از آنکه به لوازم الکترونیکی برسد پایدار کنند. این دستگاه‌ها نوسانات ولتاژ ورودی را شناسایی می‌کنند و در صورت پایین بودن بیش از حد جریان، آن را به بازه استاندارد لوازم الکترونیکی می‌رسانند. این قضیه برای مواقعی که ولتاژ ورودی بیش از حد مجاز است نیز صدق می‌کند.
اما سؤال این است که نوسانگیر برق دقیقاً چطور ولتاژ ورودی را تنطیم می‌کند؟ برای جواب دادن به این سؤال نیاز است درس مدار الکتریکی دبیرستان را باهم مرور کنیم. استابلایزرها بسته به تکنولوژی ساختشان متشکل از مجموعه‌ای مدار الکترونیکی، ترانسفورماتور و رله‌های الکترومغناطیسی هستند که در کنار هم یک دستگاه نوسانگیر را تولید می‌کنند.
۱. تشخیص ولتاژ توسط مدار الکترونیکی
در ابتدای کار، مدار الکترونیکی تعبیه‌شده در ترانس ولتاژ ورودی را اندازه‌گیری می‌کند. این مدارها از قطعاتی مانند آی‌سی‌ها، ترانزیستورها و خازن‌ها تشکیل شده‌اند که به طور خودکار تغییرات ولتاژ را تشخیص داده و محاسبه می‌کند. داده‌های بدست‌آمده نشان می‌دهند که آیا هیچ افت یا افزایش ولتاژ غیراستانداردی در جریان ورودی وجود دارد یا خیر. نهایتاً براساس این تشخیص استابلایزر تصمیم می‌گیرد که باید ولتاژ خروجی را تقویت کند یا کاهش دهد.
۲. تنظیم ولتاژ توسط ترانسفورماتور
کار اصلی تنظیم ولتاژ خروجی بر عهده ترانس‌ها یا همان ترانسفورماتورها است. این قطعه به کمک مدارهای کنترلی و الکترونیکی تراکم هسته ترانسفورماتور را تغییر می‌دهد تا ولتاژ خروجی تنظیم شده و به سطح مطلوب برسد. مدارهای کنترلی که بخشی از سیستم کنترل استابلایزر هستند از داده‌های ارسال شده توسط سنسورها و خازن‌ها استفاده کرده و تصمیمات نهایی را اتخاذ می‌کنند.
۳. نمایش ولتاژ در پنل نمایش خروجی
اکثر استابلایزرها دارای یک نمایشگر ولتاژ خروجی هستند که شدت ولتاژ را روی یک مانیتور کوچک به ما نشان می‌دهد. این نمایشگرها معمولاً وضعیت ولتاژ ورودی و خروجی را گزارش داده و در برخی موارد نیز اطلاعاتی در مورد عملکرد استابلایزر در اختیارمان می‌گذارند.
همانطور که می‌بینید، وظیفه نوسان گیر برق این است که به کمک قطعات بالا به‌طور مداوم برق ورودی به تأسیسات شما را مانیتور کند تا لوازم الکترونیکی آسیبی نبینند. با این حال استبلایزرها با تکنولوژی‌های مختلفی ساخته می‌شوند و انتخاب بهترین استابلایزر برق موجود در بازار که مناسب تاسیسات ما باشد کار ساده‌ای نیست.
چگونه بهترین استابلایزر برق موجود در بازار را برای تاسیسات خودمان انتخاب کنیم؟
انتخاب نوسان‌گیری که کاملاً مناسب تجهیزات برقی ما باشد، نیاز به دقت بیشتری دارد. به طور خلاصه مهم‌ترین مواردی که قبل از خرید ترانس باید به آ‌ن‌ها توجه کنید نوع کاربرد، میزان مصرف برق دستگاه‌ها و شدت نوسانات ولتاژ منطقه است. علاوه‌بر این موارد، لازم است بدانید که لوازم برقی‌تان چه توان‌هایی دارند و با چه ولتاژ اسمی و فرکانسی کار می‌کنند. توان‌ها معمولاً با واحد KW یا KVA و در بعضی موارد Amps معرفی می‌شوند.
فرض کنید که می‌خواهید برای یک دستگاه خاص نوسانگیر برق تهیه کنید. اول از همه اطلاعات زیر را از روی دستگاه بخوانید و سپس مراحل ذکر شده را به ترتیب طی کنید.
- محاسبه توان لوازم برقی: ولتاژ، جریان و توان وسیله برقی مورد نظر را بررسی کنید. این اطلاعات معمولاً روی دستگاه و کنار سوکت برق نوشته شده‌اند. فقط این نکته را در نظر داشته باشید که هنگام محاسبه توان باید توان Startup (توان اولیه) را یادداشت کنید. این عدد حدوداً دو برابر توان مصرفی دستگاه‌ها در حالت عادیست.
- محاسبه توان ترانس: برای بدست آوردن توان ترانسی که می‌خواهید بخرید، عدد ۲۳۰ را در شدت جریان وسیله برقی مورد نظر ضرب کنید. حالا با در نظر گرفتن یک حاشیه تفاوت ۲۰ تا ۲۵ درصدی توان استابلایزر قابل محاسبه است.
- ضریب توان: در صورتی که قدرت استابلایزر به وات بود باید یک ضریب توان برایش در نظر بگیرید. عدد این ضریب معمولاً برای مصارف خانگی ۰.۸ است که در معادله روبه‌رو با pf نشان داده می‌شود: W=V×A×pf
قدم اول: میزان باری که می‌خواهید استابلایزر تحمل کند را محاسبه کنید
اولین قدم هنگام انتخاب بهترین نوسانگیر برق این است توان کلی دستگاه‌های متصل به آن را اندازه‌گیری کنیم. بنابراین یک قلم و دفتر بردارید و توان تک‌تک لوازم الکترونیکی که نیاز به استبلایزر دارند را یادداشت کنید. مجموع این اعداد که معمولاً به وات هستند، توان کلی دستگاه‌های برقی را به شما می‌دهد. بنابراین حالا می‌دانید که استابلایزر مورد نیازتان باید چه توانی را تحمل کند. اما از آنجایی که توان استبلایزرها به Kva است، باید اول وات را به واکا تبدیل کنید. برای حل این مشکل اگر وات را ۲۰ درصد افزایش دهید معادل توان به کاوا بدست می‌آید.
به‌طور مثال اگر مجموع توان دستگاه‌های برقی شما ۱۰۰۰ وات باشد، آن‌وقت باید به دنبال یک استابلایزر ۱۲۰۰ ولت آمپر یا ۱.۲ کاوا بگردید. البته یادتان باشد که این ۲۰ درصد برای تاسیسات خانگی است و روی کارخانه‌ها که ضریب توان بدی دارند جواب نمی‌دهد.
قدم دوم: شدت افت یا افزایش ولتاژ منطقه‌تان را بررسی کنید
ترانس‌های تقویت عموماً دارای بازه ولتاژ خروجی متفاوتی هستند. بنابراین هنگام انتخاب استبلایزر باید شدت افت ولتاژ منطقه‌تان را بررسی کرده و ترانسی بخرید که بتواند ولتاژ مدنظر شما را جبران کند. بعضی از استبلایزرها افت‌های خیلی شدید (تا ۱۲۰ ولت) را هم ساپورت می‌کنند، در حالی که برخی مدل‌ها نهایتاً از پس افت ولتاژهای معمولی (تا ۱۷۰ ولت) برمی‌آیند.
ترانس‌ها با دو مؤلفه بازه ولتاژ خروجی و توان شناخته می‌شوند؛ بنابراین اگر مراحل بالا را با دقت انجام داده باشید، حالا می‌توانید استبلایزر مناسب برای تاسیسات خانگی‌تان را انتخاب کنید.
بهترین برند استابلایزر خارجی کدام است و چه ویژگی‌هایی دارد؟
کمپانی وی گارد با بیش از ۳ دهه سابقه در صنعت تولید ترانس، مجموعه‌ای از استابلایزرهای متنوع را ارائه می‌دهد که نیازهای مختلف مشتریان را برآورده می‌کنند. دستگاه‌های این برند با آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا و متناسب با استانداردهای امنیتی جدید ساخته شده‌اند تا بیشترین محافظت را از لوازم برقی شما داشته باشند. این قابلیت‌ها در کنار هم سبب می‌شوند تا برند وی گارد به یکی از بهترین برندهای مطرح این حوزه تبدیل شود. اما ویژگی‌هایی که از آن حرف می‌زنیم دقیقاً چه مواردی را شامل می‌شوند؟ در ادامه به معرفی چند قابلیت مهم که انتظار داریم در همه استابلایزرهای باکیفیت ببینیم صحبت می‌کنیم:
امکان نصب روی دیوار
از آنجایی که استابلایزرهای ولتاژ مستقیماً با برق سروکار دارند، باید در نصب و نگه‌داری‌شان جانب احتیاط را رعایت کرد. قراردادن دستگاه روی زمین با خطراتی مانند خیس شدن و ضربه دیدن همراه است و در بعضی مواقع نیز ممکن است باعث برق‌گرفتگی اعضای کم‌سن‌وسال خانواده شود. به همین دلیل ترانس‌های باکیفیت اکثراً قابلیت نصب روی دیوار و محیط‌های بلند را دارند تا کودکان و افراد نا‌آگاه به آن دسترسی نداشته باشند.
داشتن نمایشگر یا نشانگر
اکثر استابلایزرها دارای نشانگر‌هایی هستند که جبران افت ولتاژ را نشان می‌دهد. این نشانگر‌ها گاهی به‌صورت چراغ و گاهی به صورت یک نمایشگر LED روی بدنه ترانس تعبیه می‌شوند و شدت ولتاژ خروجی تقویت‌شده توسط ترانس را نمایش می‌دهند. قاعدتاً ترانس‌هایی که به این مانیتورها مجهز باشند اطلاعات دقیقی از وضعیت برق ساختمان در اختیار ما می‌گذارند و بهینه‌تر هستند.
سیستم تأخیر زمانی
وقتی روی یخچال یا کولر خانه استبلایزر نصب می‌کنیم باید این نکته را در نظر داشته باشیم که ناگهانی بودن تغییر جریان ایجاد شده توسط ترانس، ممکن است به دستگاه‌ها فشار وارد کند. بنابراین استبلایزرهای باکیفیت معمولاً به یک سیستم تأخیر زمانی مجهز می‌شوند که به کمپرسور داخلی لوازم برقی اجازه می‌دهد خودشان را با تغییر بار پیش رو هماهنگ کنند.
دیجیتالی بودن
دیجیتالی شدن ترانس‌های تقویت کمک می‌کند تا نتایج بدست آمده دقیق‌تر و قابل اتکاتر باشند. به همین دلیل بیشتر مدل‌های جدید استبلایزر موجود در بازار دیجیتالی هستند و می‌توانند به‌طور اتوماتیک با دستگاه‌های برقی همگام شوند. ترانس‌های تقویت جدید این قابلیت را دارند تا به‌طور خودکار به لوازم برقی وصل شده و با ژنراتور سینک شوند.
محافظت در برابر اضافه بار
کار اصلی استبلایزر این است که در صورت افزایش یا کاهش ولتاژ، بدون قطع کردن لوازم برقی جریان را تنظیم کند. اما در شرایطی که خود ترانس دچار اضافه بار می‌شود چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در این مواقع برای جلوگیری از اتصال کوتاه، آتش‌سوزی و سوختن لوازم برقی، استب لایزر به‌طور کامل خاموش شده و از کار می‌افتد. این سیستم محافظتی در مواقع اضطراری بسیار کارآمد است و در اکثر استابلایزرهای باکیفیت وجود دارد.
بهترین راه محافظت از تاسیسات خانگی؛ هر وسیله برقی یک استبلایزر!
همانطور که گفتیم ترانس‌های تقویت با کاربرد و توانی که دارند دسته‌بندی می‌شوند؛ از این رو لازم است استابلایزری که می‌خرید از لحاظ مصرف انرژی با سایر تجهیزات برقی تناسب داشته باشد. انواع مختلفی از نوسانگیر برق در بازار موجود است که به‌طور اختصاصی برای کولرها، تلویزیون‌ها، یخچال‌ها و سایر لوازم برقی خانگی ساخته‌شده‌اند. البته در نهایت تصمیم با خودتان است که با خرید یک نوسانگیر به ازای هر وسیله الکترونیکی محافظت دقیق‌تری از سیستم برقتان داشته باشید، یا با نصب یک استبلایزر خط اصلی تمام تاسیسات برقی خانه یا کارگاهتان را به‌طور هم‌زمان ایمن کنید.
