قطع و وصل شدن برق در حالت عادی خیلی به چشم نمی‌آید، اما می‌تواند آسیب‌های جدی به لوازم الکترونیکی و برقی بزند. اکثر این دستگاه‌ها نیاز به ولتاژ ورودی مشخصی دارند تا بتوانند به بهینه‌ترین شکل ممکن کار کنند. اما زمانی که به دلیل نوسانات برق افت ولتاژ رخ می‌دهد، جریان کافی به لوازم برقی نمی‌رسد و در نتیجه عملکردشان با مشکل مواجه می‌شود. کار اصلی استابلایزر این است که با تقویت جریان ورودی و رساندن آن به ۲۲۰ ولت اجازه ندهد این افت ولتاژ روی لوازم تأثیر منفی بگذارد.
استاب‌لایزرها لزوماً لوازم صنعتی محسوب نمی‌شوند و کاربردهای زیادی هم در خانه و محل‌کار دارند. یکی از مدل‌هایی که احتمالاً زیاد با آن مواجه شده‌اید استابلایزر تلویزیون است که بیشتر با اسم محافظ برق شناخته می‌شود. این محافظ در روزهای بارانی و مواقعی که احتمال قطع برق وجود دارد بسیار کارآمد عمل کرده و مانع از سوختن تلویزیون هوشمند و گران‌قیمت شما می‌شود.
حالا که تا حدودی درباره اهمیت این دستگاه‌ها را صحبت کردیم، بهتر است نگاهی تخصصی‌تر به انواع ترانس تقویت و از همه مهم‌تر استابلایزر خط اصلی بپردازیم.
معرفی انواع استابلایزر برق برای مصارف خانگی و صنعتی
به‌طور کلی ۳ نوع تثبیت کننده ولتاژ یا استاب لایزر در بازار موجود است که بسته به کاربردی که دارند باهم متفاوتند. استابلایزری که امروز می‌خواهیم در موردش صحبت کنیم با اسم Mainline Stabilizer یا استابلایزر پشت کنتور شناخته می‌شود. اما برای اینکه درک بهتری نسبت به این مدل داشته باشیم، بهتر است با دیگر تقویت‌کننده‌های ولتاژ هم آشنا شویم.
استابلایزر AC
ترانس استابلایزر AC به‌طور مخصوص برای کولرهای گازی و اسپلیت استفاده می‌شود و به همین دلیل به آن استابلایزر کولر گازی نیز می‌گویند. این دستگاه‌ها به راحتی از پس جریان‌های سنگین برمی‌آیند و در تابستان‌های گرم پشت‌تان را خالی نمی‌کنند. استبلایزر AC در شبکه‌های برق شهری و سیستم‌های خانگی استفاده می‌شود تا تغییرات ولتاژ یا فرکانس برق را به حداقل برساند و ولتاژ مطابق با بار مصرفی را تأمین کند.
استابلایزر تلویزیون و یخچال
دو تا از گران‌قیمت‌ترین و پرکاربردترین لوازمی که در هر خانه‌ای پیدا می‌شوند، تلویزیون و یخچال هستند. مخصوصاً که این روزها همه چیز هوشمندتر شده و یخچال‌های اسمارت نیز به‌وفور جای خود را در آشپزخانه‌های ما باز کرده‌اند. ناگفته پیداست که ریسک خراب شدن این دستگاه‌های حساس و گران‌قیمت خیلی بالاتر از آن است که بخواهیم در مورد ایمنی برق خانه سهل‌انگاری کنیم. بنابراین استفاده از یک استابلایزر قوی که جلوی افت ولتاژ این دستگاه‌ها را بگیرد ضروری به‌نظر می‌آید.
استابلایزر خط اصلی (پشت کنتور)
همانطور که دیدیم هر کدام از ترانس استابلایزرهایی که در بالا معرفی کردیم روی یکی از لوازم برقی نصب می‌شوند. با این فرمان اگر بخواهیم یک کارگاه پر از لوازم صنعتی را ایمن کنیم، به یک کامیون ترانس نیاز خواهیم داشت که خیلی به‌صرفه نیست! علاوه‌بر این، اگر مکانی که در آن زندگی می‌کنیم به‌طور معمول با افت ولتاژ مواجه می‌شود، بهتر است از یک استابلایزر برای برق خانگی استفاده کنیم که همه دستگاه‌ها را به‌طور هم‌زمان پوشش دهد.
ترانس خط اصلی همانطور که از اسمش پیداست روی کنتور نصب می‌شود تا تمام دستگاه‌های برقی داخل خانه را در برابر افت جریان محافظت کند و مطمئن شود که ولتاژ ورودی ایمنی دریافت می‌کنند.
تفاوت بین استابلایزر AC و استابلایزر پشت کنتور چیست؟
همانطور که گفتیم، محافظ ولتاژ ورودی کنتور دستگاهی است که مستقیماً به کنتور برق آپارتمان شما متصل است و تضمین می‌کند که جریان ورودی به ساختمان پایدار بماند. به‌علاوه، این استابلایزر معمولاً در ظرفیت‌های ۱ کاوا، ۱.۵ کاوا، ۲ کاوا و نهایتاً ۵ کاوا عرضه می‌شود. این درحالیست که تثبیت کننده AC برای محافظت از لوازم الکتریکی در برابر نوسانات ناگهانی ولتاژ به‌کار می‌رود و از نظر ظرفیت نیز دارای مقادیر ۴KVA و ۵KVA است.
بنابراین می‌توان گفت که تفاوت اصلی بین این دو تثبیت‌کننده در میزان توان آن‌هاست. پس اگر تثبیت‌کننده ولتاژ خط اصلی شما قادر باشد توان مورد نیاز AC را تأمین کند، می‌توانید از آن برای برق AC استفاده کنید. اما در غیر این صورت لازم است یک تثبیت کننده ولتاژ اضافی AC برای خانه تهیه کنید.
استابلایزر خط اصلی (پشت کنتور) چیست و چطور کار می‌کند؟
با توضیحات کوتاهی که در بالا دادیم، حالا می‌دانیم که استابلایزر خط اصلی یک استابلایزر کلی برای تمام لوازم خانگی است. یعنی اگر بخواهیم برق یک مکان مشخص مثل کارگاه یا کارخانه را در برابر افت ولتاژ محافظت کنیم، بهتر است به سراغ استب لایزر پشت کنتور برویم. این دستگاه‌ها روی کنتور برق نصب می‌شوند و تمام لوازم برقی خانگی، از چراغ‌ها گرفته تا یخچال و تلویزیون را ایمن نگه‌می‌دارند.
اما روش کار این تثبیت‌کننده ولتاژ چگونه است؟ محافظ ولتاژ ورودی کنتور دارای ترانسفورماتور داخلی است؛ که یعنی با کمک پرتوهای الکترومغناطیسی یک ولتاژ استاندارد تولید کرده و برای سایر لوازم برقی می‌فرستد. به زبان ساده‌تر، استبلایزر کنتور مانند نگهبانی بین کنتور و لوازم برقی شما قرار می‌گیرد و چک می‌کند که ولتاژ دریافتی پایدار و امن باشد. قبل از اینکه از خودتان بپرسید خرید ترانس تقویت‌کننده چه فایده‌ای برایتان دارد، به دو نکته زیر دقت کنید:
- بازدهی: افت ولتاژ باعث می‌شود بین ولتاژ ورودی دستگاه و توان کنتور اختلاف وجود داشته باشد و بازدهی لوازم برقی پایین بیاید. این اختلاف نه تنها به وسایل شما آسیب می‌زند بلکه ممکن است مصرف برق را هم بالا ببرد. از مبالغ بالای قبض برق که بگذریم، خراب شدن لوازم الکترونیکی هم اصلاً اتفاق خوشایندی نیست. با نصب استابلایزر پشت کنتور، حتی هنگام افت ولتاژ هم توان کنتور ثابت می‌ماند و دستگاه‌ها جریان استانداردی که به آن نیاز دارند را دریافت می‌کنند.
- امنیت: بیشتر لوازم الکترونیکی گران‌قیمت هستند و حتی ممکن است قابل تعمیر نباشند. بنابراین منطقی‌ست که بخواهید از آن‌ها در برابر نوسانات برقی محافظت کنید. مهم‌ترین کار قبل از خرید استابلایزر خط اصلی این است که ولتاژ ورودی و خروجی دستگاه‌ها را شناخته و توان را مطابق با بازه استاندارد آن‌ها تنظیم کنید. به این ترتیب خیال‌تان راحت است که امنیت همه لوازم برقی‌تان تأمین شده و قرار نیست دربه‌در به دنبال تعمیرکار بگردید.
بهترین استابلایزر پشت کنتور چه ویژگی‌هایی دارد؟
قبل از اینکه ویژگی‌های یک استابلایزر خوب را بررسی کنیم، باید بدانیم که این دستگاه‌ها معمولاُ در سه تکنولوژی متفاوت ساخته می‌شوند. هر کدام از این مدل‌ها ویژگی‌های مثبت و منفی خودشان را دارند و برای وظیفه‌ای که انجام می‌دهند مناسبند.
- رله‌ای
- سروو موتوری
- استاتیک
هر سه استابلایزر رله‌ای، سرووموتوری و استاتیک، موظفند که ولتاژ را در یک محدوده مورد نظر نگه‌دارند. اما چیزی که آن‌ها را از هم متفاوت می‌کند سرعت عملکرد و دقت تنظیم ولتاژ آن‌هاست.
استبلایزر رله‌ای، از سرعت سوئیچ خیلی بیشتری نسبت به سرووموتوری برخوردار بوده و این کار را در کسری از ثانیه انجام می‌دهد. در حالی که نمونه سرووموتوری در بهترین حالت بین ۳ تا ۷ ثانیه تأخیر دارد که در مورد این لوازم حساس زمان کمی نیست. به‌علاوه به دلیل ساده بودن، هزینه تعمیرات ترانسهای رله‌ای بسیار کمتر از مدل‌های سروو موتوریست.
از طرفی، استابلایزر سرووموتوری از دقت بالاتری نسبت به رله‌ای برخوردار است و تغییرات ولتاژ را با دقت ۳ تا ۵ ولت اصلاح می‌کند. در صورتی که این عدد در نمونه رله‌ای تقریباً ۲۰ ولت است! به‌طور کلی، راندمان بالا و طول عمر بیشتر مزیت مهمی در ترانسهای سرووموتوری به حساب می‌آید و سبب شده که خیلی افراد آن‌ها را به مدل‌های رله‌ای ترجیح دهند.
در نهایت می‌رسیم به استابلایزر استاتیک که به دلیل داشتن مدارهای الکتریکی، حتی از سرووموتوری هم دقیق‌تر و سریع‌تر است. بنابراین می‌توان انتظار داشت که استابلایزرهای استاتیک جایگزین مناسبی برای استابلایزرهای سرووموتوری باشند.
برایتان سوال است که برای خرید استابلایزر ولتاژ مناسب چه نکاتی را باید در نظر گرفت؟ راهنمای کامل خرید بهترین استابلایزر برق بازار را بخوانید.
محافظ ولتاژ ورودی کنتور، می‌تواند هر کدام از تکنولوژی‌های معرفی‌شده در بالا را داشته باشد. اما با توجه به بررسی‌ای که انجام دادیم، مشخص است که سرعت و دقت مهم‌ترین ویژگی‌هایی هستند که باید در یک استابلایزر به دنبالش باشیم. اما علاوه‌بر این دو مورد، قابلیت تحمل بار بالا، کارایی مناسب، قابلیت تنظیم ولتاژ و ظاهر زیبا هم جزو ویژگی‌های مهم یک ترانس تقویت به شمار می‌روند.
در آخر توصیه می‌کنیم که هنگام انتخاب بهترین استابلایزر پشت کنتور، اول از همه به نیازها و مشخصات برق مصرفی دستگاه‌های خود توجه داشته باشید و سپس با توجه به آن‌ها گزینه مناسب را انتخاب کنید.
